Podręczniki

BROMATOLOGIA

ZAGADNIENIA

Farmacja III rok

Rok akademicki 2024/2025

ĆWICZENIA

sala 3.18 KAMPUS A

1. Ćwiczenia organizacyjne. Bromatologia w opiece farmaceutycznej. Aktualne, obowiązujące normy zapotrzebowania na podstawowe składniki odżywcze i energię (4h)
2. Soki jako źródło substancji bioaktywnych (6h)

Część doświadczalna

• Oznaczanie stężenia flawonoidów; przygotowanie krzywych wzorcowych
• Oznaczanie stężenia polifenoli z wykorzystaniem odczynnika Folin-Ciocalteau; przygotowanie krzywych wzorcowych
• Oznaczanie potencjału antyoksydacyjnego metodą ABTS
• Oznaczanie parametrów barwy w przestrzeni barw CIElab

Część teoretyczna

• Składniki odżywcze owoców, warzyw i ich przetworów
• Podział antyoksydantów roślinnych
• Najważniejsze źródła żywieniowe antyoksydantów pochodzenia roślinnego

3. Podstawy racjonalnego żywienia. Wybrane metody oceny sposobu żywienia i stanu odżywienia. Zalecenia żywieniowe dla pacjentów w różnych stanach chorobowych (6h)

• Obliczanie BMI
• Obliczanie wskaźnika WHR
• Obliczanie podstawowej i całkowitej przemiany materii
• Ocena zawartości [g] składników odżywczych w całodziennym jadłospisie
• Obliczanie kaloryczności jadłospisu
• Obliczanie ilości energii [%] z białek, tłuszczów i węglowodanów w całodziennym jadłospisie
• Ocena rozkładu energii na poszczególne posiłki
• Piramida zdrowego żywienia
• Zaburzenia odżywiania

4. Skład leczniczych wód mineralnych (6h)

Część doświadczalna

• Oznaczanie jonów wapnia i magnezu w wodach leczniczych
• Oznaczanie jonów żelaza (II) w wodach leczniczych, przygotowanie krzywych wzorcowych
• Oznaczanie zawartości jonu chlorkowego Cl^-
• Oznaczanie zawartości jonu wodorowęglanowego HCO₃^-

Część teoretyczna

• Podział wód mineralnych.
• Zastosowanie wód mineralnych w lecznictwie
• Rola i źródła wody w organizmie
• Skutki niedoboru i nadmiaru wody

5. Miody źródłem węglowodanów łatwo przyswajalnych i innych składników odżywczych (6h)

Część doświadczalna

• Oznaczanie zawartości cukrów redukujących metodą Lane-Eynona
• Oznaczanie zawartości sacharozy
• Wykrywanie obecności miodu sztucznego - hydroksymetylofurfural
• Wykrywanie zafałszowań miodów dekstrynami skrobiowymi

Część teoretyczna

• Rodzaje miodów
• Wartość odżywcza miodów
• Zawartość cukrów redukujących i sacharozy w miodach naturalnych i sztucznych
• Identyfikacja rodzaju miodu
• Podział węglowodanów
• Błonnik: Rozpuszczalny w wodzie, Nierozpuszczalny w wodzie,  Rola błonnika

6. Produkty specjalnego przeznaczenia żywieniowego – mleko w proszku dla dzieci i niemowląt (6h)

Część doświadczalna

• Przygotowanie mleka regenerowanego
• Oznaczanie kwasowości mleka regenerowanego
• Oznaczanie zawartości białka metodą Kjeldahla
• Oznaczanie zawartości tłuszczu metodą Gerbera
• Oznaczanie zawartości cukru mlekowego metodą refraktometryczną
• Próba na peroksydazę
• Wykrywanie sody
• Określanie świeżości mleka – próba alkoholowa

Część teoretyczna

• Składniki odżywcze mleka i mleka w proszku
• Typy mleka uwzględniające stosunek sumy albumin i globulin do kazeiny; przykłady
• Mleko modyfikowane w proszku dla dzieci
• Przetwory z mleka fermentowanego i niefermentowanego; śmietana i śmietanka
• Rodzaje i zastosowanie skrzepów

7. Interakcje leków ze składnikami żywności, suplementami diety i alkoholem (6h)

• Wpływ żywności i jej składników na wchłanianie i dostępność biologiczną leków
• Wpływ żywności i jej składników na transport leków w organizmie
• Wpływ żywności i jej składników na metabolizm leków
• Wpływ żywności i jej składników na wydalanie leków
• Wpływ leków na trawienie, wchłanianie i metabolizm składników pożywienia
• Interakcje leków z substancjami biologicznie czynnymi występującymi w żywności
• Interakcje leków z substancjami obcymi występującymi w żywności
• Mechanizmy i skutki interakcji leków ze składnikami żywności na podstawie dostępnych informacji z piśmiennictwa
• Zalecenia zapobiegające występowaniu niekorzystnych interakcji lek-pożywienie

BROMATOLOGIA

ZAGADNIENIA

Farmacja III rok

Rok akademicki 2024/2025

SEMINARIA

sala 0.7 KAMPUS E

1. Żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego źródłem witamin (A, D, E, K, C) (2h)

• Produkty żywnościowe będące źródłem witamin.
• Trwałość witamin podczas przechowywania i obróbki technologicznej produktów spożywczych.
• Zapotrzebowanie na poszczególne witaminy w zależności od płci, wieku, stanów patologicznych – według obowiązujących norm.
• Rola witamin.
• Interakcje witamin z lekami, żywnością i suplementami diety.

2. Żywność pochodzenia roślinnego i zwierzęcego źródłem witamin z grupy B (B₁, B₂, niacyna, kwas pantotenowy, B₆, biotyna, kwas foliowy, B₁₂) (2h)

• Produkty żywnościowe będące źródłem witamin.
• Trwałość witamin podczas przechowywania i obróbki technologicznej produktów spożywczych.
• Zapotrzebowanie na poszczególne witaminy w zależności od płci, wieku, stanów patologicznych – według obowiązujących norm.
• Rola witamin.
• Interakcje witamin z lekami, żywnością i suplementami diety.

3. Żywieniowe źródła makroelementów (Ca, P, Mg, Na, K) (2h)

• Produkty żywnościowe bogate w poszczególne składniki mineralne.
• Trwałość składników mineralnych podczas przechowywania i obróbki technologicznej produktów spożywczych.
• Zapotrzebowanie na poszczególne składniki mineralne w zależności od płci, wieku, stanów patologicznych – według obowiązujących norm.
• Rola składników mineralnych.
• Interakcje składników mineralnych z lekami, żywnością i suplementami diety.

4. Żywieniowe źródła mikroelementów (Fe, Zn, Cu, Se, J, F, Cr, Mn, Co, Mo, B) (2h)

• Produkty żywnościowe bogate w poszczególne składniki mineralne.
• Trwałość składników mineralnych podczas przechowywania i obróbki technologicznej produktów spożywczych.
• Zapotrzebowanie na poszczególne składniki mineralne w zależności od płci, wieku, stanów patologicznych – według obowiązujących norm.
• Rola składników mineralnych.
• Interakcje składników mineralnych z lekami, żywnością i suplementami diety.

5. Bezpieczeństwo żywności i żywienia (2h)

• Związki nieodżywcze występujące w żywności w sposób naturalny (m.in. solanina, amygdalina, kwas erukowy, tiocyjaniny).
• Zanieczyszczenia warzyw, owoców i zbóż (pozostałości nawozów mineralnych, pestycydy, azotany, metale ciężkie itp.) oraz mięsa (dioksyny, leki weterynaryjne itp.).
• Mikrobiologiczne zanieczyszczenia żywności - mykotoksyny.
• Substancje migrujące z opakowań.
• Związki powstające w żywności podczas obróbki termicznej (akrylamid, heterocykliczne aminy aromatyczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne).

6. Naturalne antyoksydanty występujące w żywności pochodzenia roślinnego (2h)

• Czynniki wpływające na zawartość antyoksydantów w surowcach roślinnych.
• Występowanie i charakterystyka związków polifenolowych (kwasy fenolowe, flawonoidy, lignany, stilbeny) w roślinach oraz metody ich oznaczania.
• Źródła i charakterystyka pozostałych roślinnych związków antyoksydacyjnych: betalainy, karotenoidy, tokochromanole, witamina C.
• Żywność jako źródło antyoksydantów.
• Wpływ obróbki technologicznej na zawartość antyoksydantów w żywności.

7. Podstawy dietetyki w profilaktyce chorób dietozależnych (2h)

• Charakterystyka podstawowych diet: dieta podstawowa, niskotłuszczowa, niskoenergetyczna, wysokobiałkowa, niskobiałkowa, wysokobłonnikowa, niskobłonnikowa, modyfikowana składnikami mineralnymi.
• Żywieniowe uwarunkowania rozwoju chorób dietozależnych (rola białka, węglowodanów, tłuszczu, błonnika, witamin antyoksydacyjnych w prewencji chorób dietozależnych) – publikacje
• Żywienie w wybranych chorobach dietozależnych (serca i naczyń, nadciśnieniu tętniczym, cukrzycy, otyłości, przewodu pokarmowego, osteoporozie).

8. Diety niefizjologiczne (1h)

• Dieta Andersona
• Dieta Atkinsa
• Dieta Budwig
• Dieta Cambridge
• Dieta Diamondów
• Dieta Dukana
• Dieta Haya
• Dieta Montignac
• Dieta ketogeniczna
• Dieta Makrobiotyczna
• Dieta grup krwi
• Dieta dr Dąbrowskiej
• Dieta 3D Chili
• Dieta Kopenhaska
• Dieta Paleo

PIŚMIENNICTWO

Podstawowe

1. Gertig H, Przysławski J: Bromatologia. Zarys nauki o żywności i żywieniu. PZWL, Warszawa 2006.
2. Ciborowska H, Rudnicka A: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, Warszawa 2014.
3. Sikorski ZE: Chemia żywności. WNT, Warszawa 2002.
4. Grajek W (red.): Przeciwutleniacze w żywności. Aspekty zdrowotne, technologiczne, molekularne i analityczne. Rozdział 3. Naturalne przeciwutleniacze występujące w żywności. WNT, Warszawa 2007.
5. Jarosz M, Rychlik E, Stoś K, Charzewska J: Normy żywienia dla populacji polskiej i ich zastosowanie. NIZP-PZH, Warszawa 2020.
6. Langley-Evans S: Żywienie – wpływ na zdrowie człowieka. PZWL, Warszawa 2014.
7. Zachwieja Z: Interakcje leków z pożywieniem. MadPharm, Wrocław 2016.

Uzupełniające

1. Gawęcki J, Hryniewiecki L: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Tom I i II. PWN, Warszawa 2008.
2. Kunachowicz H, Nadolna I, Iwanow K: Wartość odżywcza wybranych produktów i typowych potraw. PZWL, Warszawa 2008.
3. Krzystyniak K, Obiedziński M: Przewodnik po bezpiecznej żywności. Medyk, Warszawa 2012.
4. Braun L, Cohen M: Herbs and Natural Supplements. Elsevier, Australia 2010.
5. Maine M: Leczenie zaburzeń odżywiania. Elsevier, Wrocław 2013.
6. Gröber U: Leki i mikroskładniki odżywcze. MedPharm, Wrocław 2011.
7. Lim Ming Yeong: Metabolizm i żywienie. Elsevier, Wroclaw 2012.
8. Cichocka A: Praktyczny poradnik żywieniowy. Medyk, Warszawa 2013.
9. Ased S, Wells J, Morrow LE, Malesker MA. Clinically Significant Food-Drug Interactions. Consult Pharm. 2018 Nov 1;33(11):649-657.
10. Czasopisma: Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, Roczniki PZH, Przemysł Spożywczy.